راه‌اندازی کسب و کار نیاز به نقشه راه دارد. دلیل شکست بیشتر بیزینس‌ها نبود نقشه راه درست و تایید شده‌ای است که بتواند در موارد ضروری مورد استفاده قرار گیرد و عارضه یابی را برای صاحبان کسب و کار ساده سازد. یکی از ابزارهایی که برای ترسیم بصری اجزای سازنده یک کسب و کار استفاده می‌شود بوم کسب و کار یا همان بوم مدل کسب و کار است. حتما اسم Business Model Canvas را قبلاً بارها و بارها شنیده‌اید. به کمک این مدل جذاب و کاربردی می‌توان یک کسب و کار را راه‌اندازی کرد، رشد داد و حتی عارضه یابی نمود. در این مقاله می‌خواهم به طور مفصل به آموزش بوم مدل کسب و کار بپردازم و نمونه‌های رایگانی را در اختیارتان قرار دهم. پس اگر به این موضوع علاقه مند هستید حتما تا انتهای مقاله همراه من باشید.

بوم کسب و کار چیست؟ اجزای تشکیل‌دهنده یک بیزینس را بهتر بشناسید

همانطور که قبلا هم گفتم برای راه‌اندازی یک بیزینس به نقشه راه عملی و کاربردی نیاز داریم تا در میانه راه گم نشویم و به بیراهه نرویم. یکی از نقشه‌های بصری که کمک‌مان می‌کند در مسیر اصلی کارآفرینی بمانیم بیزینس مدل کانواس است. این مدل که با عنوان بوم مدل کسب و کار هم شناخته می‌شود یک ابزار بسیار کاربردی است و بیزینس را به 9 بخش تشکیل دهنده تقسیم بندی می‌کند. بوم کسب و کار یک ابزار مدیریتی استراتژیک است که به شما اجازه می‌دهد ایده‌های مربوط به بیزینس‌تان را بصری سازی کنید  و اتفاقاتی که رخ می‌دهد را ارزیابی نمایید.

اگر به شما بگویم که به کمک یک سند یک صفحه‌ای می‌توانید عناصر تشکیل دهنده اصلی یک بیزینس را ترسیم کنید حتما تعجب می‌کنید. اما واقعیت این است که استفاده از بوم مدل کسب و کار راحت‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید. سمت راست این بوم بر روی مشتری یا بازار تمرکز دارد. این در حالیست که بخش چپ آن بر روی فاکتورهای داخلی بیزینس متمرکز است. من در مقاله‌ای با عنوان چرا مشتری ندارم از مدل ساده شده این بوم برای عارضه یابی کسب و کارهای کوچک استفاده کردم. اگر دوست داشتید لینک این مقاله را برایتان قرار می‌دهم تا بیشتر مطالعه کنید.

 

پیشنهاد خواندنی: چرا مشتری ندارم؟

 

زمانی که کار با بوم کسب و کار را یاد بگیرید به راحتی می‌توانید از آن برای تحلیل وضعیت بیزینس تان استفاده کنید و مسیر پیش رویتان را بهبود ببخشید. قبل از اینکه به سراغ بخش اصلی آموزش برویم بیایید مزایای بوم مدل کسب و کار را به طور خلاصه مرور نماییم.

چرا باید بوم کسب وکار داشته باشیم؟

چرا ما به بیزینس مدل کانوس نیاز داریم؟ سوال خوبی است. پاسخ به این سوال بسیار ساده است. بوم مدل کسب و کار مزایای زیادی را در اختیار کارآفرینان و صاحبان کسب و کار قرار می‌دهد. این یک ابزار ارزشمند است که با رویکردی تصویری و ساختار یافته به شما کمک می کند مدل کسب و کارتان را بسازید، تحلیل کنید و بهبود ببخشید. سایر مزایایی که با طراحی  بوم مدل کسب و کار عایدتان می‌شود شامل موارد زیر است:

• این بوم دیدی وسیع و کلی نسبت به بخش‌های ضروری کسب و کار فراهم می‌کند. به کمک این ابزار شما می توانید نگاهی سریع به بخش‌های مختلف کسب و کارتان داشته باشید.
• به شما کمک می‌کند درک درستی از کسب و کارتان داشته باشید و بتوانید بخش‌های مختلف یک بیزینس را به هم پیوند دهید.
• همانطور که قبلا هم گفتم به کمک این بوم یک ابزار تحلیلی استراتژیک خواهید داشت که به شما کمک می‌کند نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی کسب و کار را درک کنید.
• این بوم یک ابزار انعطاف پذیر است که می‌توان آن را به روزرسانی کرد.

آموزش بوم مدل کسب و کار: درباره بخش‌های مختلف یک بیزینس چه می‌دانید؟

حالا ممکن است یک سوال مهم به ذهن شما خطور کرده باشد: بوم مدل کسب و کار شامل چه اجزایی است؟ برای اینکه پاسخ درستی به این سوال بدهیم باید بخش‌های مختلف بوم را بشناسیم. بوم کسب و کار از 9 خانه تشکیل شده است که هر کدام بخشی از یک بیزینس موفق هستند. این 9 بلوک تشکیل دهنده شامل موارد زیر است:

1. بخش مشتری
2. ارزش پیشنهادی
3. ارتباطات مشتری
4. کانال‌ها
5. جریان درآمدی
6. فعالیت های کلیدی
7. منابع کلیدی
8. شرکای کلیدی
9. ساختار هزینه

از آنجایی که دوست دارم این آموزش‌ها به صورت عملی و کاربردی هستند بیایید مفاهیم پایه‌ای و اساسی را با هم مرور کنیم و سپس به سراغ مثال‌های مختلف برویم.

چگونه بوم کسب و کار بنویسیم؟

برای نوشتن بوم مدل کسب و کار باید 9 بخش تشکیل دهنده این بوم را بشناسید و با سوال‌هایش آشنا باشید. در هر بخش یک سری سوال در اختیار شما قرار می‌دهم که به کمک آن‌ها بتوانید بوم تان را بهتر تکمیل کنید.

بخش مشتری

مشتری قلب کسب و کار شماست. فرض کنید بهترین و باکیفیت‌ترین محصول یا خدمت دنیا را طراحی کرده‌اید. اگر هیچ کس حاضر نباشید بابت این محصول به شما پول بدهد چه اتفاقی می‌افتد؟ خوب قطعاً ورشکست می‌شوید. پس اگر مشتری وجود نداشته باشد بیزینسی هم در کار نخواهد بود.

برای اینکه بتوانید بهترین محصولات و خدمات را در اختیار مخاطبان قرار دهید باید شناخت درستی از آن‌ها داشته باشید. شما ممکن است مشتریان متعددی داشته باشید. در این بخش باید بتوانید یک یا دو بخش کلیدی از مشتریان تان را انتخاب کنید که هم سودآور هستند و هم به محصول شما علاقه دارند. برای اینکه این بخش از بوم مدل کسب و کار را پر کنید سوالات زیر را از خودتان بپرسید:

1. مشتری اصلی من چه کسی است؟
2. قرار است به چه سازمان‌ها یا افرادی محصول بفروشیم؟
3. برای چه کسانی قرار است ارزش آفرینی کنیم؟
4. چه ویژگی‌هایی دارد؟
5. چه نیازها و دغدغه‌هایی دارد؟
6. ویژگی‌های دموگرافیک و جغرافیایی آن چیست؟
7. مشتریان من چه علایقی دارند؟
8. مشتریان من با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟
9. من چطور می‌توانم مشتریانم را بخش بندی کنم؟

ارزش پیشنهادی به مشتریان

زمانی که تصمیم می‌گیریم محصول یا خدمتی را خریداری کنیم شرکت‌ها یا افراد مختلفی پیش روی ما قرار می‌گیرند. در بیشتر بازارها رقبای زیادی هستند که با هم رقابت می‌کنند و به دنبال جذب نظر مشتریان خود هستند. حالا ما چطور می‌توانیم به عنوان یک بیزینس خودمان را متمایز کنیم؟ با ارائه ارزش بیشتر و بهتر. ارزش پیشنهادی نشان می دهد چرا یک مشتری بیزینس ما را به جای رقبایمان انتخاب می‌کند. در واقع اگر بخواهم واضح تر توضیح بدهم زمانی که مشتری بین انتخاب دو یا چند شرکت مردد است به سراغ برندی می رود که ارزش پیشنهادی بهتری داشته باشد. در این بخش باید از خودمان بپرسیم چرا مشتری ما را انتخاب می کند؟ اصلا چه می‌شود که مشتری به جای رقیب به سراغ ما می آید و به ما پول می‌پردازد. ارزش‌های پیشنهادی معمولا تلاش می‌کنند نیازهای مخاطبان را برطرف کنند و در واقع زندگی افراد را بهبود ببخشند.

بهتر است بدانید که ما ارزش های پیشنهادی متعددی داریم اما اگر بخواهیم به طور خلاصه این موارد را مرور کنیم به گزینه‌هایی مثل در دسترس بودن، طراحی بهتر محصول یا خدمات، کیفیت عالی، کاهش هزینه ها، کاهش خطرات یا ریسک های خرید محصول و راحتی استفاده از محصولات و خدمات می رسیم.

برای اینکه بتوانید ارزش پیشنهادی بیزینس خود را تعیین کنید به سوالات زیر پاسخ دهید:

• من چه محصول یا خدمتی به فروش می‌رسانم؟
• مشتریان من چه نیاز یا دغدغه‌ای دارند که باعث ایجاد حس درد در آن‌ها شده است؟
• محصول من چگونه می‌تواند این درد را کاهش دهد؟
• من چطور می‌توانم لذت بیشتری به مشتری بدهم و دردهایش را کمتر کنم؟
• محصول من چه مشکلی را برطرف می‌کند؟

کانال های ارتباط با مشتری

خوب به بخش دیگری از بوم کسب و کار رسیدیم. همانطور که در بخش ارزش‌های پیشنهادی مشاهده کردید ما یک سری ارزش برای مشتریان خود طراحی کردیم. حالا سوال اینجاست چطور می توانیم این ارزش را به مشتری‌هایمان ارائه کنیم؟ کانال‌های ارتباط با مشتری در واقع همان مسیرها یا راه‌هایی هستند که ما را به مشتریان می‌رسانند و کمک‌مان می‌کنند ارزش‌های پیشنهادی را به آن‌ها بدهیم.

مشتری در مسیر خود برای برطرف کردن نیازها از مراحل مختلفی عبور می‌کند. او در ابتدا از وجود ما آگاه می شود، سپس پیشنهادهایمان را ارزیابی می‌کند، اگر ما را دوست داشت از ما خرید می‌کند و سپس محصول را تحویل می‌گیرد و به دنبال خدمات پس از فروش عالی می‌گردد. در هر کدام از این مراحل ما باید کانال ارتباطی خودمان را داشته باشیم. به عنوان مثال بعد از تحویل کالا چطور می‌توانید خدمات پس از فروش خود را ارائه کنید؟ از طریق چه کانالی؟ معمولا دو نوع کانال فیزیکی و مجازی وجود دارد که از طریق آن‌ها مشتری با ما ارتباط برقرار می کند. به عنوان مثال فروشگاه یا وب سایت از جمله کانال‌های ارتباط با مشتریان هستند.

برای اینکه این بخش را به خوبی طراحی کنید به سوالات زیر جواب بدهید:

• مشتریان من بیشتر از چه کانال‌هایی استفاده می‌کنند؟
• مشتری چطور و از طریق چه کانال‌هایی ممکن است از حضور ما آگاه شود؟
• مشتری چطور و از طریق چه کانال‌هایی ما را ارزیابی می‌کند؟
• مشتری از طریق چه کانال‌هایی خرید می‌کند؟

تعامل یا ارتباط با مشتری

اگر مقاله‌های قبلی من را مطالعه کرده باشید حتما می‌دانید که چقدر بر روی تعامل درست و ارزشمند با مخاطب تاکید می‌کنم. به عنوان مثال در یک سری از مقالات به سراغ کتاب حتی یک مشتری را از دست ندهید رفتم و بحث خلق تجربه مشتری را مورد بررسی قرار دادم. با مطالعه این کتاب به این نتیجه رسیدیم که مشتری زمانی ما را ترک می کند که احساس کند به او اهمیت نمی‌دهیم و رهایش کرده‌ایم. در واقع این روزها مشتریان ما به دنبال ایجاد یک رابطه انسانی و احساسی با برندها هستند و به سراغ بیزینس‌هایی می‌روند که با آن‌ها ارتباط و تعامل انسانی دارند.

در این بخش باید از خودمان سوال کنیم من چطور می‌توانم رابطه احساسی با مشتریانم داشته باشم؟ قرار است چگونه به سوال‌هایش پاسخ دهم؟ زمانی که صحبت از تعامل می‌شود باید مواردی مثل تخفیف‌های درست، پشتیبانی، باشگاه مشتریان و ارائه آموزش‌های مفید را مدنظر داشته باشیم.

جریان درآمدی

خوب ما تا به اینجای کار مسیر رسیدن مشتری به بیزینس خود را تسهیل کرده‌ایم. حالا به نظرتان چطور می‌توانیم از مشتریانی که به دست آورده‌ایم درآمدزایی کنیم؟ در این بخش باید جریان‌های درآمدی و مدل درآمدزایی بیزینس خود را شناسایی کنیم. اگر نمی‌دانید چطور باید این بخش از بوم کسب و کار را کامل کنید سوالات زیر می تواند برایتان مفید باشد:

• چطور می‌توانیم محصولات خود را قیمت گذاری کنیم؟
• قرار است چگونه از بیزینس خود درآمدزایی نماییم؟
• مشتریان هر چند وقت یکبار از ما خرید می‌کنند؟

 از جمله روش‌های درآمدزایی می‌توان به فروش محصول، ارائه خدمات، تبلیغات، حق عضویت به ازای یک سری اطلاعات اشاره کرد.

منابع کلیدی

برای اینکه کسب و کار ما به درستی اجرا شود و در مسیر موفقیت قرار گیرد به یک سری منابع کلیدی نیاز داریم. در واقع منابع کلیدی به ما کمک می‌کنند هر کدام از بخش‌هایی که تا به حال مرور کردیم به درستی اجرا کنیم. در این بخش ما باید منابع انسانی، منابع فیزیکی، منابع معنوی و منابع مالی مورد نیاز برای اجرای بیزینس خود را بشناسیم. به عنوان مثال شرکت‌های تاکسیرانی اینترنتی مثل اسنپ و تپ سی برای اجرای موفق خود به منابع انسانی یعنی راننده ها به عنوان منابع کلیدی نیاز دارند. از خودتان بپرسید  منابع کلیدی که برای اجرای کسب و کار خود نیاز دارم چیست؟ چطور می‌توانم این منابع را حفظ کنم؟

فعالیت‌های کلیدی در بوم مدل کسب و کار

خوب تا به اینجای کار سعی کردیم مشتریان خود را بشناسیم و از طریق ارزش‌های پیشنهادی با آن‌ها تعاملات سازنده داشته باشیم. با اینحال برای اجرای درست بیزینس باید یک سری فعالیت‌ها را انجام دهیم تا مطمئن شویم مسیر درستی را پیش گرفته‌ایم. فعالیت های کلیدی به اقداماتی گفته می‌شود که ما به عنوان صاحب کسب و کار انجام می‌دهیم تا بیزینس‌مان به خوبی و در مسیر درست اجرا شود.

هر کدام از بخش‌های قبلی بوم کسب و کار را بررسی کنید. سپس از خودتان بپرسید من برای اجرای درست این بخش‌ها چه کارهایی باید انجام دهم؟ به عنوان مثال برای شناسایی مشتریان هدف خود چه کاری باید انجام دهم؟ برای طراحی و ارائه محصول چطور؟

به عنوان مثال طراحی محصول، بازاریابی، تبلیغات از جمله فعالیت‌های کلیدی هستند که باید انجام دهید.

شرکای کلیدی

شرکای کلیدی افرادی هستند که تامین منابع مورد نیاز شما را بر عهده دارند یا می‌توانند در انجام فعالیت‌های کلیدی کمک حال تان باشند. در این بخش باید بدانید تامین کنندگان کلیدی شما چه کسانی هستند؟ کدام یک از منابع کلیدی خود را از طریق شرکا به دست می آورید؟ شرکای کلیدی شما می‌توانند فعالیت‌های کلیدی‌تان را انجام دهند؟

ساختار هزینه

خوب به بخش نهایی بوم مدل کسب و کار خود رسیده‌ایم. در این بخش باید به سراغ هزینه‌هایی برویم که برای راه اندازی و نگه داشتن بیزینس خود باید پرداخت کنیم. این هزینه‌ها را می‌توان به هزینه‌های ثابت و هزینه‌های متغیر دسته بندی کرد. برای اینکه بهتر این بخش را پر کنید از خودتان بپرسید: مهم ترین هزینه‌های بیزینس من چیست؟ گران ترین منابع کلیدی من کدام‌ها هستند؟ چه فعالیت‌هایی هزینه بیشتری بر دوش من می‌گذارند؟ چه فعالیت‌هایی بیشترین هزینه را برای من در پی دارند؟ هزینه‌های ثابت و متغیر کسب و کار من چیست؟

مثال بوم کسب و کار

حالا که به طور کلی با مفهوم بوم مدل کسب و کار آشنا شدیم بهتر است به سراغ مثال عملی برویم. فرض کنید شما می‌خواهید یک کسب و کار در حوزه موبایل و فروش آن راه اندازی کنید. در این شرایط باید بدانید مشتریان شما چه کسانی هستند و چطور می‌توانید به آن ها خدمت رسانی کنید. بیایید بوم مدل کسب و کار برای حوزه موبایل فروشی را با هم طراحی کنیم.

بخش مشتری

در این بخش باید به سراغ شناسایی و دسته بندی مشتریان خود برویم. از خودمان می‌پرسیم مهم‌ترین مشتری من چه کسی است؟ در چه بازه سنی قرار دارد؟ کجا زندگی می‌کند؟ درآمدش در چه حدی است؟ سپس به سراغ تحقیقات بازار و تحلیل رقبا می‌رویم تا پاسخ بهتر و دقیق‌تری برای این سوال‌هایمان داشته باشیم. فرض کنید در تحقیقات‌مان متوجه شدیم که مشتریان ما در بازه سنتی 18 تا 35  سال قرار دارند که بیش از نیمی از آن‌ها را مردان تشکیل می‌دهند. این افراد درآمدی بین 10 الی 15 میلیون در ماه دارند و در محدوده فروشگاه ما زندگی می‌کنند. علاوه بر این، به دلیل فروش آنلاین، مشتریانی داریم که در همین بازه سنی هستند و می‌توانیم محدوده زندگی‌‌شان را در سرتاسر ایران در نظر بگیریم. اولویت اصلی ما برای فروش موبایل، مشتریان حضوری هستند که به فروشگاه مراجعه می‌کنند اما برای فروش لوازم جانبی موبایل به دلیل کم هزینه بودن این محصولات نسبت به موبایل، ترجیح می‌دهیم فعالیت بیشتری در حوزه آنلاین همچون اینستاگرام داشته باشیم.

محصولاتی که فروشگاه ما ارائه می‌کند شامل موبایل، هدفون، هندزفری، قاب موبایل، کیف موبایل و پاوربانک است.

 ارزش پیشنهادی به مشتریان

ما حالا تا حدودی با مشتریان خود آشنا شدیم. در این بخش باید ببینیم چطور می‌توانیم ارزش آفرین باشیم. یادتان هست ارزش‌های پیشنهادی چه مواردی بودند؟ کیفیت، طراحی خوب، قیمت، راحتی، در دسترس بودن، کاهش هزینه‌های مشتری، کاهش درد مشتری، کاهش ریسک‌های مشتری. به نظر شما این فروشگاه چطور می‌تواند این ارزش‌ها را ارائه کند؟

اگر این فروشگاه در حوزه آنلاین فعالیت کند بهتر است ضمانت بازگشت وجه داشته باشد تا ریسک خرید آنلاین کاهش پیدا کند. در کنار این مورد می‌توان پشتیبانی خوب و قابل قبول را به خدمات اضافه کرد تا ارزش در دسترس بودن هم برای مشتری مشهود باشد. اگر به دنبال ارزش راحتی هستیم باید خرید مشتری را تسهیل کنیم. برای کسب و کارهای آنلاین این ارزش از طریق مواردی همچون ارسال به موقع، روش‌های پرداخت مختلف، ارسال رایگان و غیره حاصل می‌شود. پس در این بخش می‌توانیم این ارزش‌ها را به مشتری پیشنهاد دهیم:

• بسته‌بندی شیک و سفارشی محصول بر اساس درخواست مشتری
• نوشتن متن بر روی کارت به درخواست مشتری برای ارسال هدیه
• ارسال رایگان برای خریدهای بیشتر
• پشتیبانی
• ضمانت بازگشت وجه
• سرعت در ارسال کالا

ارتباطات مشتری

در این بخش همانطور که گفتم باید سعی کنیم ارزش بیشتری به مشتری بدهیم به گونه‌ای که او احساس کند در کنارش هستیم. در واقع در این بخش می‌خواهیم یک رابطه معنادار و احساسی با مشتری خود داشته باشیم. پس می‌توانیم از ترفندها و نکات زیر استفاده کنیم:

• ارائه آموزش‌های کاربردی در زمینه موبایل و کار با آن
• ارائه آموزش‌های کاربردی درباره درآمدزایی با موبایل به عنوان مثال عکاسی با موبایل
• ارائه آموزش‌های کاربردی در زمینه نگهداری از موبایل
• ارائه آموزش‌های کاربردی در زمینه برطرف کردن مشکلات موبایل
• مشاوره قبل از خرید بر اساس نیاز مشتریان
• پاسخ دادن به سوالات مشتریان
• ارائه خدمات نصب نرم‌افزار بر روی موبایل
• ارائه ترفندهای ساده اما کاربردی برای مشتریان

کانال‌های ارتباط با مشتری

در این بخش از بوم کسب و کار قرار شد به کانال‌هایی فکر کنیم که از طریق آن‌ها می‌توانیم ارزش‌های پیشنهادی خود را به مشتری ارائه کنیم. این بخش را می‌توان به سه حوزه قبل از خرید، حین خرید و بعد از خرید تقسیم بندی کرد. قبل از خرید مشتری به صفحه اینستاگرام و سایت ما مراجعه می‌کند و اطلاعاتی که در اختیار او قرار دادیم را مورد بررسی قرار می‌دهد. در حین خرید ممکن است به فروشگاه حضوری‌مان مراجعه کند، از طریق واتس اپ یا دایرکت اینستاگرام سوال بپرسد یا به صورت تلفنی سفارش خود را ثبت کنند.

بعد از خرید باید به فکر خدمات رسانی بیشتر باشیم. بعد از اینکه مشتری خرید خود را انجام داد باید او را در جریان بسته بندی و سفارش محصول قرار دهیم، پیام تایید دریافت سفارش را بفرستیم، زمان تحویل محصول را به مشتری اطلاع دهیم. معمولات تحویل محصول در شرایط خرید آنلاین از طریق پست یا سرویس‌های تیپاکس انجام می‌شود.

 

جریان درآمدی

 

جریان درآمدی این بیزینس از فروش حضوری محصولات، نصب نرم افزارهای کلیدی، فروش آنلاین محصولات جانبی موبایل است. البته می‌توان مباحث دیگری مثل آموزش و تدریس در زمینه تعمیر موبایل و نحوه درآمدزایی از آن را هم به جریان درآمدی اضافه کرد.

 

فعالیت های کلیدی

 

فعالیت‌های کلیدی را هم می‌توان به قبل از فروش، حین فروش و بعد از فروش تقسیم بندی کرد. برای اینکه بیزینس ما در این حوزه به خوبی جریان داشته باشد باید قبل از فروش به فکر استخدام فروشنده ماهر باشیم، سایت خود را راه اندازی کنیم و پیج را به صورت منظم با تولید محتوا بالا نگه داریم.

حین فروش هم باید در نقش مشاور ظاهر شویم و سوالات و اعتراضات مشتری را حل کنیم. در فرآیند بعد از فروش باید با مشتری تماس بگیریم و درباره رضایت او از محصول پرس و جو کنیم.

منابع کلیدی

منابع انسانی شامل فروشنده، ادمین پیج و بازاریاب است. منابع فیزیکی شامل فروشگاه و تجهیزات مورد نیاز، محصولات خواهد بود. منابع معنوی را می‌توان پیج اینستاگرام و سایت، جواز فروش فروشگاه در نظر گرفت. منابع مالی شامل هزینه خرید محصولات و لوازم مورد نیاز است.

شرکای کلیدی

شرکای کلیدی شامل تامین کنندگان محصولات مثل موبایل و لوازم جانبی است.

ساختار هزینه

هزینه‌های ثابت شامل اجاره مغازه، حقوق افراد، قبوض، هاست و اینترنت خواهد بود. هزینه های متغیر شامل تبلیغات، هزینه ارسال، هزینه‌های پیش بینی نشده است.

سخن نهایی

همانطور که مشاهده کردید بوم مدل کسب و کار یک ابزار کلیدی برای درک و تحلیل بیزینس به شمار می رود. برای اینکه بتوانید این بوم را به درستی پر کنید باید همه جوانب ماجرا را بسنجید و تحقیقاتی را هم در این زمینه انجام داده باشید.